Abuzywna klauzula we wzorcu umowy sprzedaży samochodu – wyrok Sądu Najwyższego
W rozstrzygniętej właśnie sprawie Sąd Najwyższy (sygn. akt I CSK 125/15) odniósł się do skargi kasacyjnej dotyczącej klauzuli zawartej we wzorcu konsumenckiej umowy sprzedaży samochodu. Klauzula ta przewidywała, że „[w] nadzwyczajnych okolicznościach uniemożliwiających Sprzedawcy dostarczenie Kupującemu zamówionego samochodu, do dnia odbioru samochodu Sprzedawca może odstąpić od wykonania niniejszej Umowy, poprzez pisemne oświadczenie Sprzedawcy doręczone Kupującemu osobiście lub listem poleconym”.
Uzasadnienie ww. wyroku koncentruje się na analizie tego, czy dane postanowienie wzorca umowy, kształtując prawa i obowiązki konsumenta, „rażąco” narusza interesy konsumenta. Tym samym odnosi się do jednego z fundamentalnych kryteriów abuzywności wynikających z art. 385(1) § 1 Kodeksu cywilnego (zob. tekst: ISAP). Sąd Najwyższy potwierdza rozstrzygnięcia sądów instancyjnych wskazując, iż kwestionowane postanowienie umowy wprowadza nierównowagę kontraktową, która jest niekorzystna dla konsumenta jako kupującego. Jest to przy tym nierównowaga znacząca, gdyż wyraża się w pozbawieniu konsumenta roszczenia o naprawienie szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania przez jego kontrahenta w sytuacji, w której kontrahent ten odstąpiłby od umowy z powodu niemożliwości swojego świadczenia wynikłej z „nadzwyczajnych okoliczności” zależnych od tegoż kontrahenta, a ponadto chodzi o nierównowagę sprzeczną z dobrymi obyczajami, trudno bowiem znaleźć dla niej uzasadnienie.
Dokonując wykładni przepisów krajowych Sąd Najwyższy sięga również do regulacji unijnej (dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich – tekst zob. EUR-Lex), a także orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – zob. wyrok TSUE z dnia 14 marca 2013 r. w sprawie C-415/11 Mohamed Aziz przeciwko Caixa d’Estalvis de Catalunya, Tarragona i Manresa (Catalunyacaixa), tekst: CURIA).