Prawidłowe określenie ryku właściwego dla konkretnych towarów lub usług ma nierzadko rozstrzygające znaczenie dla skutecznego zastosowania przepisów prawa konkurencji, tak w wymiarze krajowym, jak i europejskim. W wydanym właśnie wyroku Sąd Najwyższy (sygn. akt V CSK 662/15) miał okazję potwierdzić powyższą obserwację.

W sporze między przedsiębiorcami działającymi na rynku laboratoryjnych usług medycznych, których świadczenie podlega reżimowi ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, jedna ze stron podniosła zarzut nieważności konkretnej umowy cywilnoprawnej (zawartej w trybie konkursowym) powołując się m.in. na sankcję nieważności przewidzianą w art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (tekst: ISAP). Przepis ten przewiduje mianowicie, że „czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji dominującej są w całości lub w odpowiedniej części nieważne”.

Sąd Najwyższy rozstrzygając skargę kasacyjną nie znalazł podstaw prawnych dla słuszności tego zarzutu. Przypominając ustawową definicję „pozycji dominującej” oraz „rynku właściwego” podkreślił znaczenie badania tego rynku w obu jego wymiarach: asortymentowym (produktowym), jak i geograficznym (terytorialnym). Stwierdził przy tym, iż badanie to jest „niezbędne do ustalenia konkurentów przedsiębiorcy – osób mogących ograniczać jego działania – oraz służy do ustalenia siły rynkowej przedsiębiorcy”.

W sprawie bezspornym było, że rynek właściwy asortymentowo obejmuje usługi laboratoryjnej diagnostyki medycznej i mikrobiologicznej oraz badań hormonalnych. Przedmiotem sporu był natomiast zasięg rynku właściwego pod względem geograficznym, w szczególności czy w okolicznościach sprawy właściwy geograficznie rynek ogranicza się do szpitala czy obejmuje całą aglomerację.

Sąd Najwyższy potwierdził stanowisko sądów instancyjnych wskazujących na obszar aglomeracji jako rynek właściwy w wymiarze geograficznym. Wymienił przy tym następujące czynniki świadczące o prawidłowości takiej oceny rynku właściwego: wielość podmiotów leczniczych na obszarze aglomeracji, możliwość swobodnego wyboru podmiotu leczniczego, brak barier komunikacyjnych i powszechność dostępu do badań laboratoryjnych.

W swoich rozważaniach Sąd Najwyższy słusznie nie wykluczył przyjęcia w konkretnych okolicznościach wąskiego rynku, ograniczonego do terenu jednego szpitala, co znajduje potwierdzenie w dotychczasowej praktyce stosowania zakazu nadużywania pozycji dominującej. W uzasadnieniu wyroku nie został pominięty również czasowy aspekt konkurowania uczestników konkursów ofert na świadczenia opieki zdrowotnej.

Jak podkreślił Sąd Najwyższy „wprawdzie istnieje tendencja do wąskiego wyznaczania rynku właściwego na potrzeby stosowania przepisów mających na celu przeciwdziałanie nadużywaniu pozycji dominującej, ale tendencja ta nie może być rozumiana jako dążenie do możliwie najwęższego ustalania zasięgu rynku właściwego (…). Priorytetem jest bowiem nie wąskie, lecz prawidłowe wyodrębnienie rynku właściwego w okolicznościach konkretnego przypadku”.

Rezultatem takiego określenia zasięgu rynku właściwego w wymiarze geograficznym było niestwierdzenie posiadania na tym rynku przez przedsiębiorcę dominującej pozycji rynkowej. W konsekwencji zastosowanie sankcji nieważności z art. 9 ust. 3 ustawy antymonopolowej okazało się pozbawione podstaw.